Hillsborough
Op 15 april 1989 wordt de halve finale van de FA Cup tussen Nottingham Forest en Liverpool Football Club in het Hillsborough-stadion van de voetbalclub Sheffield Wednesday gehouden. Wat een geweldige voetbaldag had moeten worden, eindigt in een groot drama. Er worden grove fouten gemaakt door de dienstdoende veiligheidsdiensten, waardoor de vakken op de Leppings Lane End tribune overvol raken. Door verdrukking raken honderden Liverpool-fans gewond en verliezen 96 fans zelfs hun leven. Wat volgt is een doofpotaffaire van ongekende proporties.
In aanloop naar de ramp
In het voetbalseizoen van 1988-1989 is het gebruikelijk dat de halve finales van het Engelse FA Cup toernooi op neutrale locaties gespeeld worden. Het stadion Hillsborough van Sheffield Wednesday in Sheffield werd aangewezen als strijdtoneel tussen halve finalisten Nottingham Forest en Liverpool.
Wegens hooliganisme hadden voetbalsupporters in die tijd een zeer slechte naam. Voetbalstadions waren erop ingericht om de rivaliserende fans zoveel mogelijk uit elkaar te houden. Zo ook het stadion Hillsborough. De tribunes waren opgedeeld in vakken. Deze vakken werden gescheiden door hekken. Ook stond er een hek tussen de vakken en het veld. Vanaf het veld gezien stonden de supporters zodoende in een soort kooi die alleen betreden of verlaten kon worden via de achterkant. Ook het beleid van de veiligheidsdiensten was in het algemeen toegespitst op het bewaren van de openbare orde. Onder leiding van Chief Superintendent David Duckenfield werd de begeleiding van de supporters tijdens deze wedstrijd door de South Yorkshire Police geregeld. Uit angst voor het hooliganisme was het begeleiden van de fans naar de desbetreffende vakken ondergeschikt aan het gescheiden houden van rivaliserende supporters.
De ramp
De wedstrijd zou om drie uur beginnen en de eerste fans arriveren ruim op tijd bij het stadion. Veel Liverpoolfans lopen echter vertraging op wegens werkzaamheden op de snelweg. De South Yorkshire Police is op de hoogte van de vertragingen. Na de kaartencontrole worden de aanwezige supporters geacht om zelf een vak op te zoeken op de tribunes. De populaire vakken 3 en 4 achter het doel op de Leppings Lane End tribune zijn snel gevuld.
Drukte bij de ingangen
De supporters met reisvertragingen komen dan ook aan bij het stadion buiten de Leppings Lane End tribune en willen snel naar binnen. Hierdoor wordt het te druk bij enkele ingangen naar de tribunes. Voorstellen om de aftrap te verplaatsen zodat de mensen geen haast meer hebben om het stadion binnen te komen, of om een uitgang te openen en mensen zo binnen te laten, worden geweigerd door David Duckenfield. Wanneer mensen geen kant meer op kunnen en veel fans problemen met ademhalen krijgen, wordt voorgesteld om 'gate C' te openen. Dit wordt eerst geweigerd omdat dan dronken fans, fans zonder kaartje, en mensen met wapens binnen zouden kunnen komen. Wanneer Commandant Marshall, die de leiding buiten het stadion had, nogmaals vraagt om de gate te openen stemt Duckenfield in. Een paar duizend fans treden het stadion dan binnen via deze gate C. Volgens de politie is er nog genoeg plaats en naar kaarten wordt niet meer gevraagd. Gate C is tegenover de volle vakken 3 en 4. Omdat men onbekend is in het stadion en niet wordt begeleid door veiligheidsdiensten lopen ze recht de overvolle vakken in.
Verdrukking
In totaal raken er 766 mensen gewond en overlijden er 95 mensen ter plekke. Nadat zijn familie besluit de beademing te stoppen, overlijdt vier jaar later het laatste slachtoffer.
De media
Direct na de ramp stelt de Engelse voetbalbond een onderzoek in. Terwijl de omgekomen supporters nog op het veld lagen, wordt David Duckenfield ondervraagd door Graham Kelly en Glen Kirton. Op basis van de verklaring van Duckenfield deelt Graham Kelly de gebeurtenissen als volgt met de pers. Er was geen toestemming gegeven om gate C te openen. Deze zou zijn geforceerd door supporters. Later verklaart de politie van South Yorkshire in een persconferentie, dat de druk veroorzaakt werd door te laat gearriveerde fans en dat fans zonder kaarten het stadion waren binnengedrongen.
The Sun
Enkele dagen later kopt de tabloid The Sun met The Truth (de waarheid) en stelt dat fans de zakken rolden van slachtoffers, dat fans urineerden over politieagenten en dat ze reanimerende hulpdiensten in elkaar sloegen. Anonieme verklaringen zouden bewijzen hoe beestachtig de fans uit Liverpool zich hadden gedragen. Later zou de krant moeten bekennen dat het valse beschuldigingen waren. De gedachte dat misdragende hooligans de schuldigen waren van deze omvangrijke stadionramp blijft echter wereldwijd bestaan. The Sun wordt sindsdien in en om Liverpool geboycot en hoofdredacteur Kelvin MacKenzie is een gehaat persoon.
Taylor rapport
Om herhaling te voorkomen wordt Lord Taylor of Gosforth gevraagd om grootschalig onderzoek te verrichten naar de oorzaken en gevolgen van de ramp in het stadion Hillsborough. Zijn uiteindelijke rapport werd in januari 1990 gepubliceerd. De hoofdoorzaken van de ramp waren het falende beleid van de politie en de indeling van het stadion. Terwijl gate C geopend werd hadden de vakken 3 en 4 afgesloten moeten worden. Ook Sheffield Wednesday had moeten weten, dat de ingangen van hun stadion niet geschikt waren voor dit soort enorme aantallen toeschouwers. Het betreden van het stadion had zodoende beter begeleid kunnen en moeten worden. De tunnelvisie van de politie op het hooliganisme, was een grote oorzaak voor de doden en vele gewonden. Het ontkennen van fouten, het zoeken naar schuldigen onder de supporters en het afschuiven op stadioneigenaar Sheffield Wednesday door de politie is een waarschuwing voor een kans op herhaling. Als men herhaling wil voorkomen, moet men verantwoording nemen, aldus Lord Justice Taylor. Verdere aanbevelingen waren het verwijderen van de hekken op de tribunes, de tribunes van zitplaatsen voorzien, meerdere ingangen tot het stadion realiseren en het schenken van alcoholische dranken beperken. De Schotse en Engelse voetbalbonden namen veel van de aanbevelingen over en bepaalden dat vanaf augustus 1994 de stadions in de eerste en tweede divisies voldeden aan nieuwe eisen. Dit resulteerde in stadions met enkel zitplaatsen en geen hekken. Door het verlies van de staplaatsen liep de capaciteit van stadions drastisch terug en besloten veel clubs te gaan verbouwen, of zelfs nieuwe stadions te gaan bouwen.
Justice for the 96
Terwijl de voetbalwereld de kans op herhaling zo klein mogelijk probeerde te maken, probeerde de South Yorkshire Police nog altijd hun schuld te verdoezelen. Valse (anonieme) verklaringen werden niet terug genomen. Ondervragingen van getuigen waren constant gericht op het bewijzen van hooliganisme, alcoholmisbruik en het illegaal betreden van het stadion. Verklaringen werden aangepast, kritische opmerkingen over de politieleiding werden weggehaald en agenten zochten zelfs in hun systemen of er supporters waren met een strafblad. Doordat de politieonderzoeken tot 15:06 uur lopen, werden beslissingen zoals het weigeren van de brandweer en ambulances op de het veld en het sturen van politiehonden in plaats van hulpmiddelen nooit in een rechtszaal behandeld. Nabestaanden werden na de ramp ondervraagd over het drankgebruik van de overledenen. Vanwege het onvolledige politieonderzoek kan niet worden bewezen dat er mensen gestorven zijn doordat er geen hulpdiensten werden toegelaten. Een voorbeeld is het verhaal van Kevin Williams. Na jarenlang strijden naar de waarheid door zijn moeder Anne, lijkt het dat Kevin om 16:00 uur nog leefde en zelfs nog bij bewustzijn is geweest. Als de brandweer en ziekenwagens met zuurstof wel toestemming hadden gekregen om het veld op te gaan, had zijn leven mogelijk gered kunnen worden. Doordat er officieel geen schuld bij de overheid kon worden bewezen kregen nabestaanden een schadevergoeding van £3500. Daarentegen werd politiesergeant Martin Long onderscheiden en kreeg £330.000 vanwege de traumatische ervaringen tijdens de ramp.
Onderzoek Stuart-Smith
Na aanleiding van het Taylor-rapport wordt in 1997 door de regering Lord Justice Stuart-Smith opgedragen onderzoek te doen naar het politieoptreden tijdens en het onderzoek na de ramp. Tijdens een vergadering met nabestaanden grapt hij "Have you got a few of your people or are they like the Liverpool fans, turn up at the last minute?" Voor deze opmerking moest hij diep door het stof. Desalniettemin mocht hij aan blijven in het onderzoek. Bewijs dat "niet voorhanden" was tijdens eerdere rechtszaken werd onder de loep genomen. Aangepaste verklaringen waren niet langer rechtsgeldig. Ook werd toegegeven dat er verklaringen waren bedacht door de politie. Maar hij concludeerde dat er verder geen onderzoek nodig was, omdat de uitkomst van eerdere processen niet anders zouden zijn geweest met deze bevindingen. Minister van binnenlandse zaken Jack Straw presenteerde de bevindingen van Stuart-Smith aan de Engelse regering en adviseerde om geen verdere stappen te zetten tot onderzoek naar een falend politiekorps.
Hillsborough Independent Panel
Pas in september 2012 zou er iets van gerechtigheid plaatsvinden. Het in 2009 samengestelde Hillsborough Independent Panel concludeerde dat de supporters niets te verwijten viel. Het panel was samengesteld door minister van binnenlandse zaken Alan Johnson, om alle relevante informatie op lokaal- en regeringsniveau te verzamelen en openbaar te maken. "Overcrowding" en het slechte politieoptreden lagen ten grondslag aan de ramp. Ook werd geconcludeerd dat 41 van de 96 slachtoffers gered hadden kunnen worden, wanneer de hulpdiensten adequaat hadden gehandeld. Er werd bekend gemaakt dat er 164 getuigenverklaringen veranderd waren. Uit 116 verklaringen waren alle negatieve opmerkingen over de South Yorkshire Police veranderd of verwijderd. De politie had alle slachtoffers gecontroleerd op alcohol, zelfs kinderen. Ook werden strafbladen van slachtoffers opgezocht om zo een slecht imago onder de supporters te creëren.
Consequenties
De gevolgen van deze bevindingen waren groot voor de betrokken politiefunctionarissen en zij moeten vrezen voor hun baan of pensioen. Ook wordt gekeken of er aanklachten van strafbare feiten kunnen worden gedaan tegen South Yorkshire Police, Sheffield Wednesday Football Club, Sheffield gemeenteraad, de Engelse voetbalbond of individuen. De Engelse regering bood in 2012 officieel excuses aan. Op 11 maart 2015 verklaart David Duckenfield dat hij had gelogen en dat iedereen wist dat de politie het hek had geopend. Voor veel nabestaanden betekenen deze ontwikkelingen veel. Hun omgekomen dierbaren zijn niet langer hooligans, maar slachtoffers. Eind april 2016 klagen de nabestaanden de betrokken politiekorpsen dan ook grootschalig aan.
Na aanleiding van Duckenfield's verklaring werd hij in 2017 aangeklaagd voor dood door schuld van 95 mannen, vrouwen en kinderen wegens grove nalatigheid. Het 96ste slachtoffer werd niet meegerekend, omdat Tony Bland vier jaar na dato pas overleed. Sir Norman werd aangeklaagd vanwege zijn leugens om de schuld bij de fans te leggen. Graham Mackrell, voormalig Sheffield Wednesday club secretary, werd aangeklaagd voor het niet volgen van de veiligheidsvoorschriften. Peter Metcalf werd aangeklaagd voor het hinderen van de waarheidsvinding door het veranderen van getuigenverklaringen. Donald Denton en Alan Foster werden aangeklaagd voor het verstoren van het verloop van het justitieel onderzoek. Verder werden er nog enkele individuen, zoals agenten, aangeklaagd voor het maken van valse getuigeverklaringen.
Vele aangeklaagden werden niet veroordeeld, vanwege gebrek aan bewijs. De verdediging maakte veelal gebruik van het in twijfel brengen van de verscheidene getuigeverklaringen. De oogetuigen en verdachten, zoals Duckenfield, zouden lijden aan PTSS en andere stoornissen opgelopen door de gebeurtenissen. Hierdoor kon men er niet van uitgaan dat de verklaringen op waarheid berusten. En dus kan de schuld dan wel onschuld van de verdachten niet bewezen worden. Duckenfield en Mackrell verklaarden vooraf aan hun berechting onschuldig te zijn. De jury oordeelde anders. Mackrell werd schuldig bevonden. Over de schuld van Duckenfeld was de jury het niet eens en er kwam een nieuwe rechtzitting. In deze zitting werd Duckenfield vrij gesproken, tot verbazing van velen. Één van de bizarre redenen voor vrijspraak was, dat er zo veel mensen verantwoordelijk zijn voor de slachtoffers dat Duckenfield niet als hoofdschuldige aangewezen kan worden.
De rechtzaken tegen Peter Metcalf, Alan Foster en Donald Denton stonden geplanned op 20 april 2020. Maar omdat Alan Foster 24 uren per dag als mantelzorger zorg verleent aan zijn ernstig zieke vrouw, kan hij zich niet adequaat verdedigen in de rechtzaal. Daarom is besloten de rechtzaak uit te stellen naar januari 2021. Ook de andere twee heren zullen dan pas berecht worden, omdat het beter voor de rechtspraak is de zaken tegelijkertijd te behandelen.
In memoriam
Om de slachtoffers te herdenken wordt er jaarlijks een ceremonie gehouden in het stadion van Liverpool. Ook is afgesproken dat Liverpool nooit een wedstrijd op 15 april speelt. Om de slachtoffers te eren bestaan er meerdere monumenten. De bekendste twee staan buiten het stadion Hillsborough in Sheffield en stadion Anfield in Liverpool. Op het monument in Sheffield staat te lezen: In memory of the 96 men, women, and children who tragically died and the countless people whose lives were changed forever. FA Cup semi-final Liverpool v Nottingham Forest. 15 April 1989. You’ll never walk alone. Het monument in Liverpool is een bedevaartoord geworden voor supporters van over de hele wereld. Er liggen bloemen, shirts en sjaaltjes, meegebracht door fans van de thuis- en uitspelende clubs. En er brandt een eeuwige vlam. Deze vlam is terug te vinden in het huidige logo van Liverpool Fc en komt ook terug op de shirts van het elftal. Op het monument staan de namen en leeftijden van alle slachtoffers. "Dedicated to those who lost their lives at the F.A. cup semi-final Hillsborough 15th April 1989."
